"Taldean egoteak ekoizle gisa asko baloratzen gaitu"

Nola sortu da Hazialdeko eta nortzuk parte hartzen duzue? 

Laborantza estentsiboko ekoizle-talde bat gara. Hazialdekoren barruan hiru lantalde daude: zerealak, bazkak eta lekaleak. Ekimena Nafarroako Gobernuaren LGParen 16.2 neurriko proiektu batetik sortu da. Hain zuzen ere, INTIA eta NNPEKrekin batera aurkeztua zereala eta lekaleak hautatzeko makina bat erosteko. Laborantza estentsiboen sektoreak hazia garbitzeko eta balio erantsia ateratzeko beharra zuelako sortu zen. Talde honen helburua salmentarako hazi propioa egitea da, baita etorkizunean produktu mota bat egiteko okindegiekin edo elikagai-pasta egiten duten pertsonekin sinergiak sortzea ere. 
Bazken gaian, nahiz eta oraindik ez dugun asko aurreratu, bazka egiten duten pertsonen eta abeltzainen artean lankidetzan aritzea da asmoa. Oraintxe bertan, arreta gehiago jartzen ari gara lekaleari, eta, zehazki, txitxiro eta dilistari. Nafarroan oso lekale ekologiko gutxi ekoizten da, jaten dugun lekale ia guztia kanpokoa da. Askotan Leondik ekartzen da, baina ekoizpena ere asko jaitsi da. Mexikotik eta Turkiatik ere lekale asko inportatzen da. Pena da hemen ekoizteko gaitasuna izatea eta ezin izatea egin. Ikuspegi horretatik buelta bat eman diogu eta talde bezala antolatzen ari gara. 

Guztira, 1.000 hektarea inguru dituzue ekologikoan. Zer ibilbide du lekale ekologikoak Nafarroan? 
15 ekoizle gara. Guztira, txitxirio eta dilisten artean 60 hektarea inguru izango dira. Nafarroan lekale ekologikoaren laborantza nahiko txikia da, baita konbentzionalean ere, baina egia da beti autokontsumorako landu dela. Labore horietarako lurra egokia den lekuetan, garbantzua jarri da batez ere, familia artean kontsumitzeko. Hazialdekon dilistak eta garbantzuak lantzen aritu gara. Barietate asko daude, baina gehien jartzen direnak txitxirio pedrosillanoa da, eta dilistetan pardina eta castellana. Laborea oso mekanizatuta dago dilistan eta garbantzuan. Ereiteko, zereala ereiteko makina edo ongarria erabiltzen da, eta biltzeko, berriz, zereala biltzeko makina. Mekanizatuta dagoenez, errazagoa da. Babarrunaren laborantza, adibidez, eskuzkoagoa da eta askoz gehiago kostatzen da. 

Handitzen ari al da lekale ekologikoen eskaria? Aukera bat da sektorearentzat?
 Aukera ona da sektorearentzat, Nafarroan ia ez baitago lekale ekologikorik. Azken urteotan txitxirio eta dilista lantzen hasi dira, baina eskaintza baino eskari handiagoa dago. Errigora, Ekoalde eta CPAEN/NNPEKekin hitz eginda sortu da eskaria. Horrela, Hazialdekok erantzuna eman eta lekaleak merkaturatzen hasi nahi du Ekoalde, Errigora eta beste banatzaile batzuen bidez.

 
Zer akordio lortu da Errigorarekin? 
Errigoran lekale ekologikoa dagoen lehen aldia da, azken urteetan ekoizleen eta Errigoraren artean egin den lanaren emaitza. Hurrengo kanpainarako 20.000 kilo lekale ekologiko ekoiztea adostu dugu. Gabonetako kanpainarako eta 2022rako sartuko dira. 

Nola ari zarete Ekoalderekin lanean?
Ekoalde sektorearen tresna denez, gure lehentasuna da, estrategikoa delako. Oraindik adosten ari gara eta zenbatespen bat ikusten ari gara, baina badakigu eskaria handiagoa izango dela, eskualdeko eskola-jantokien lizitazioan ezartzen baita gutxienez hilean bitan lekale ekologikoak eta hurbilekoak zerbitzatu beharko direla. Horrek kolektibitateei eragingo die. Gero eta eskari gehiago dago, eta hori oso positiboa da, lekale lokal eta ekologikoen kontsumoari buelta ematen ari baikara. 

Nola egituratzen ari da Hazialdeko Nafarroako lekale ekologikoen sektorea? 
Helburua hektareak handitzen jarraitzea da, eskaerari erantzuteko. Merkaturatze bateratua egitea eta Hazialdeko marka propioa ateratzea da asmoa. Indar-egoeran egotea eta denok batera negoziatzea komeni zaigu. Horrela biltzen bagara eta elkarrekin lan egiten badugu, kostuak murrizten ditugu eta prezioak negozia ditzakegu. Horiek dira talde gisa egotearen abantailak: planifikaziotik hasi eta elkarrekin merkaturatzeraino egin dezakegu. Oraintxe bertan, Hazialdeko taldetik, sei lagun aritzen gara lekaleetan. 

Zein dira hurrengo urratsak?
Hazialdeko gisa, Carassoren deialdian parte hartu dugu. Laguntza hori eskatu dugu, 66.000 euroko aurrekontuarekin, CPAEN/NNPEKekin eta INTIArekin batera, ontziratzeko makina bat erosteko eta bi urtez lanaldi erdian pertsona bat kontratatzeko. Merkaturatu ahal izateko, ontziratzeko makina bat behar dugu, bestela  kanpora jo behar dugu. Oraingoz, garbiketa esternalizatzen ari gara eta Lleidara eramango dugu, optikak 100.000 euro balio baitu. Egokiena ontziratzeko makina bat ematea litzateke, Ekoalde eta Errigora zerbitzatu ahal izateko. Hurrengo eskaera urrian da; beraz, gaia nola konpontzen dugun ikusi behar dugu. 

Zein dira zuen sektoreko botila-lepoak? Zer behar ikusten duzue? 
Esan dugun bezala, alde batetik, makinak falta dira, eta, bestetik, dena prestatzeko eta biltegi gisa erabiltzeko leku bat behar dugu. Opposa aztertzen ari gara. Baina gaur egun azpiegitura eta makinak falta zaizkigu. Adibidez, Araban, Arabako Aldundiak garbiketa-optika bat erosi die Llantadakoei. Hemen geuk antolatu behar dugu. Badakigu azpiegitura horretara iristeko modu bakarra elkartzea dela, eta hori da egiten ari garena, baina Nafarroako Gobernuari erraztasun gehiago eskatzen dizkiogu, botila-lepo hori handitu edo murriztu dezakeena administrazioa baita, ditugun ekimenak makinerian eta azpiegituretan lagunduz.

Animatuko zenukete operadore ekologiko gehiago lekaleak ekoiztera?
Gero eta eskari handiagoa izateko baldintzak betetzen dira. Egia da jendea gauza berriekin hasteko beldur dela nekazaritzan, baina boom bat egoteko baldintzak betetzen direla ikusten ari gara. Ekoizle gehiago sartzera animatzen dugu, Hazialdeko irekita dago eta sektorearentzako aukera bat da. Denok aterki horren barruan egotea da asmoa, eta horrek indartsuago egiten gaitu zentzu guztietan. Eskaria hor dago, eta erantzun egin behar diogu. Taldean egoteak ekoizle gisa asko baloratzen gaitu.