Gaur goizean 2022ko dosierrean jasotako CPAEN/NNPEKen datuak aurkezteko prentsaurrekoa egin da. Bertan, erakundeak datozen urteetarako ezarritako helburuak ere zehazten dira. Aurkezpena Maria Jose Arrondo CPAEN/NNPEKeko presidente berriak eta Ander Carcar kontseilu kideak egin dute. Hitzorduak, Nafarroako nekazaritza-ekoizpen ekologikoaren hazkundeari buruzko datuak erakusteaz gain, erakundeak etapa berri honetan planteatzen dituen helburuak aurkezteko balio izan du, hala nola ekoizpen ekologikoari balioa ematea ingurumena errespetatzen duen jasangarritasun-eredu gisa, biodibertsitatea defendatzea eta klima-aldaketaren aurka lerrokatzea edo 2030erako nekazaritza ekologikoko azaleraren %25 desiratua lortzea.
CPAEN/NNPEKeko lehendakariak nabarmendu nahi izan du ekoizpen ekologikorako urte zaila dela; izan ere, lehorteek, bigarren urtez jarraian, nekazaritzaren eta abeltzaintzaren itxaropenak murriztu ditu, eta Espainiako beste leku batzuetan jotzen ari den intentsitatera iristen ez bada ere, ondorio garrantzitsuak izaten ari da eta izango ditu landa eremuan aritzen diren pertsonentzat, bai uztetan, bai abereen elikaduran ere.
Prentsaurrekoan, Ander Carcar CPAEN/NNPEKeko kideak ere parte hartu du. Kontseilu berriak markatutako zereginen berri eman du, hala nola helburu eta ekintza zehatzak dituen Plan Estrategiko bat garatzea, sektorea ezagutzeko aukera emango duten azterlan eta estatistiketan oinarrituta, enpresa eta pertsona operadoreen benetako beharretara orientatzeko. CPAEN/NNPEKren zuzendaritza berriak merkatuak zabaldu nahi ditu eta ekoizpen ekologikoaren garapen komertzialerako erreferentzia izan nahi du, ekoizle txikiak EKOmerkatua edo Ekoalde bezalako ekintzekin balorizatzea ahaztu gabe. Plan Estrategikoaren helburua hazteko gaitasuna duten ekoizleak taldekatzea eta merkatu eta azoketan laguntzea izango da, horiek gehiago hazteko.
Horrela, CPAEN/NNPEKk bere zerbitzuen artean beste herrialde batzuetara esportatzeko behar den ziurtagiria eskain diezaien lan egin nahi du. Ziurtagiriaren bidez prozesu eta erregistro guztiak behar bezala izapidetzen eta gauzatzen direla bermatzea, eta ekoizpenari, etiketatzeari eta ekoizpenaren kontrolari buruzko arauak (finkatik azken kontsumitzailearenganakoak) zorrotz betetzen direla zaintzea.
Azkenik, kontseilu berriak CPAEN/NNPEK erakundearen sinesgarritasunari eta ospeari eutsi nahi dio, Nafarroan erregistroa, kontrola, ziurtapena eta sustapena kontrolatzen dituen erakunde baimendu bakarra den aldetik.
Nafarroako datuak
María José Arrondo CPAEN/NNPEKeko presidente berriak sektore ekologikoaren datuak xehatu ditu. Nafarroako nekazaritza ekologikoaren azalera %7 zen 2021aren amaieran, eta %7,4 da urtebete geroago; hau da, 4.693 hektarea handitu da urtebetean, 66.736 hektareara iritsi arte, iaz baino %7,6 gehiago. Lurraldeko hazkundeak isla du, halaber, pertsona eta enpresa operadoreen kopuruan, 746tik 806ra igaro baitira (% 8ko igoera), Nafarroan ekologikoan ziurtatuta dauden 35 sektoretako 2.500 elikagai baino gehiagorekin.
Datuek adierazten dute Nafarroak hazkunde iraunkorra izan duela denboran zehar, urtetik urtera gero eta hektarea eta operadore gehiago eragiten dituzten hazkundeekin, baina erritmo nahikorik lortu gabe, Europako Batzordeak Baserritik Mahaira estrategiaren barruan ezarritako helburua lortu nahi bada. Estrategia horren arabera, 2030ean Europako nekazaritza-azalerak gutxienez %25eko ziurtagiria izan behar du ekologikoan. Esan behar da une honetan Europako batez bestekoa %9,1ekoa dela, eta alde handiak daudela herrialdeen artean; Austriak, Suediak, Estoniak eta Italiak bakarrik gainditzen dute azaleraren %15 ekologikoan, eta horietatik Austriak bakarrik lortu du jada % 25eko helburua.
Nafarroari dagokionez, nabarmentzekoa da nekazaritzan operadore gehiago izan direla (503 izatetik 556 izatera igaro dira) eta abeltzaintzan (70 izatetik 77 izatera igaro dira). Enpresa inportatzaileen kopuruak 10i eutsi die, eta enpresa elaboratzaileenak, berriz, behera egin du, 191etik 184ra.
Laboreen azalerari dagokionez, Nafarroan zerealak hartzen du hektarea gehien (5.583 ha), eta ondoren mahastiak (1.655 ha). Labore horien atzean olibadia, fruitu lehorrak, barazki freskoak, frutak eta lekaleak daude.
Enpresa eraldatzaileei dagokienez, 184 operadore ekologikoetatik 147 landare-ekoizpenean aritzen dira, eta beste 37ak animalia-ekoizpenean. Lehenengo taldean, barazki kontserbak eta -elaborazioak nabarmentzen dira, eta, ondoren, upeltegiak, okindegiak eta olio-elaborazioak. Haragiaren sektorean, gehiengoa dira haragia egiten eta kontserbatzen duten enpresak, eta, ondoren, eztia, arrautzak eta esnekiak ekoizten dituztenak.
Nafarroan 37.920 hegazti hazi dira ekologikoan, 3.633 ardi-buru, 2.062 bobido, 1.542 zaldi-buru, 1.361 erlauntz eta 703 ahuntz-buru, zazpi milioi arrautza baino gehiago, berrehun mila kilo haragi baino gehiago, ehun eta hogei mila litro esne baino gehiago eta hamahiru tona ezti ekoizten dituztenak.
Kanpainak eta ekintzak
Prentsaurrekoan azaldu den beste atal bat 2023rako aurreikusitako kanpainena eta ekintzena izan da. Ildo horretan, jarraipena izango dute aurten irailaren 15etik 17ra Noainen egingo den Nafarroako VIII Azoka Ekologikoa, hileko lehen larunbatean Iruñean egingo den EKOmerkatuak, sentsibilizazio tailerrek, Ekoplanek eta komunikabideen kanpainek eta Etorkizuna ekologikoa da! kanpainaren jarraipenak.
Establezimendu ekologikoen sareari dagokionez, CPAEN/NNPEKek, une honetan, Nafarroako Jatetxe Iraunkorren Sarean sartuta dauden hogeita hamar jatetxe ditu, eta hirurogei saltoki ditu; batzuk zein besteak handitu egingo dira 2023an, ostalaritzako saltoki eta establezimendu guztiak bisitatuz egiten ari den kanpainari esker, Nafarroako elikagai ekologikoen eskaintza zabal dezaten.
