Tuterako Argia Ikastolak elikadura osasungarri, lokal, ekologiko eta sasoiko proiektu pilotu bat ezarri du, INTIAk kudeatua eta NNPEKren laguntzarekin.

Proiektuak Nafarroako Gobernuaren apustu bati erantzuten dio, ekonomia iraunkorreko ereduetarantz igarotzen lagunduko duten kontsumo-ohiturak txertatzeko xedearekin. Hurbileko, kalitateko, sasoiko eta elikagai ekologikoen kontsumoaren aldeko apustu argia da, hainbat helburu lortze aldera: hurbileko ekonomia eta enplegua sortzetik, lehen sektore jasangarri baten garapenetik, tokiko biztanleriaren mantentzetik, nutrizio osasungarria lortzeraino.

Proiektua INTIAk garatu du NNPEKren laguntzarekin, eta Erriberako Argia ikastolan ezarri da lehen aldiz. Ikastola horrek bere jantoki-eredua aldatzeko interesa agertu zuen, eta, gainera, aurretik jasangarritasunerantz egindako aldaketetatik abiatzen zen, nekazaritza-kultura eta enpresa-sarea garatuta dituen eskualde batean kokatuta egoteaz gain. Ekoaldek, Nafarroako ekoizpen ekologikoaren logistika zentroak, ere parte hartzen du proiektuan.

Argia ikastolan elikadura-eredu berri bat ezartzea Nafarroako Gobernuak duen helburutik abiatzen da: "kalitateko eta lurraldeko markak tokian tokikoak, sasoikoak eta/edo ekologikoak jatea" programa abian jartzea, iraunkortasunaren aldeko apustu baten zati gisa. Hala, hurbileko produktuak, kalitatezkoak, sasoikoak eta ekologikoak kontsumitzea da, zalantzarik gabe, ekintzarik argienetako, zehatzenetako eta eraginkorrenetako bat hainbat helburu lortzeko: hurbileko ekonomia eta enplegua sortzetik, lehen sektore jasangarri baten garapenetik, tokiko biztanleria mantentzetik, biztanleria osoarentzako nutrizio osasungarria lortzeraino.

Borondate horrekin, Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko Departamentuak INTIAren esku utzi zuen jantoki kolektiboetan tokiko produktuaren eta produktu ekologikoaren kontsumoa garatzeko programa bat, eta hark bere gain hartu zuen enkargua, NNPEKrekin lankidetzan, jasangarritasunarekiko norbanako eta taldeko konpromisoa ulertzeko eta harremanetan jartzeko modu berriak sortzeko, kasu honetan, tokiko produktuak, sasoikoak eta ekologikoak bilduko dituen sukaldaritza eredu bat sustatuz. Horrekin, gainera, gure landa-eremuetan lehen sektorea garatzen laguntzen da, bai eta tokiko eraldaketa-industria garatzen ere.

Lehen sektoreko elikagaien eskaintzari eta sukaldaritza kolektibo publiko eta pribatuaren eskaerari buruzko azterketa bat egin da, sukaldaritza kolektiboan elikagaien eskaria aztertu da, bai eta epe labur eta ertainean erantzun bat artikulatzeko aukerak aztertu ere.

Enkarguaren barruan sartu da, halaber, proiektu pilotuak abian jartzea, beren esperientzia Nafarroako beste ikastetxe publiko edo pribatu batzuetara estrapolatu ahal izateko, eta horietako bat da Argia Ikastolak elikatzeko ereduetan izandako aldaketa.

Argia proiektua

Argia Ikastolan sukaldaritza kolektiboaren eredua aldatzeko proiektua abian jartzeko, INTIAk NNPEKren laguntza izan du, sektore ekologikoan eta lokalean zentratutako eskaintza aztertzeko eta Argia Ikastolaren proiektu pilotua kudeatzeaz arduratu da. Ikastetxeak pilotua egiteko eta jantoki-eredua aldatzeko duen interesagatik hautatu da, eta lehen aipatu bezala, dagoeneko jasangarritasunerantz hasitako aldaketak direla eta.

Bestalde, aukeraketaren aldeko puntu batzuk izan dira cateringarekin zuten harreman ona, ikasle guztiek, irakasle askorekin batera, Nafarroako Erriberan dutela kokapena, ikastetxeak lizitazio-plegu baten mende ez egoteagatik erabakietan duen autonomia, 3tik 16 urtera bitarteko ikasleentzako menuen kopurua (210) eta Errigorarekin duen lankidetza (Nafarroako nekazaritza ekoizpen lokala eta ekologikoa sustatzen duen ekimena).

INTIA eta NNPEKren helburua izan da eskola-jantokian produktu freskoak, ekologikoak, tokikoak, sasoikoak eta ekoizpen primarioak hornitutakoak sartzea, eredu-aldaketa praktikoa ekarri duen programa baten barruan. Hala, menuaren egitura aldatzea proposatu da, ikastetxeetan menuak planifikatzeko nutrizio-gomendioei eta OMEk eta NBEk kontsultatutako adituen batzordeak nazioartean dituzten jarraibideei jarraituz.

Horrek esan nahi du astean behin proteina-begetalarekin bakarrik jatea, animalia-proteina lehen plateretatik kentzea, gomendatutako animalia-proteinen gramajeak errespetatzea, egunero 100gr barazki fresko, sasoiko, lokal eta ekologikoa ziurtatzea, eta txahal-haragia, jogurta, lekalea, arroza, pasta, barazkiak, arrautzak eta olioa ekologikoak, tokikoak eta hornituak izatea Ekoalde Nafarroako ekoizpen ekologikoko zentro logistikoaren bidez. Hori guztia menuaren prezio igoerarik gabe.

Halaber, sentsibilizazio-kanpaina bat egin da familiekin, jantokiko langileekin, sukaldaritzako langileekin, ikasleekin, irakasleekin eta ikastetxeko zuzendaritzarekin. Gurasoentzako hitzaldia egin dute Arrea Elkartearekin elkarlanean, beste bat sukaldeko langileentzat eta jantokian tailerrak egin dituzte catering-ak umeekin. Gainera, eta enkarguaren esparruan, unitate didaktiko batzuk garatu dira lehen hezkuntzako ikasleentzat, "Elikadura jasangarriari" buruzkoak, eta ikastetxearen eskura jarri dira, eskola-curriculumean sartzeko. Unitate horiek ikasgeletan gai hori landu nahi duten ikastetxe guztientzat egongo dira eskuragarri.

Gaurko aurkezpenean, Argia ikastolako zuzendariak adierazi du eredu horren alde egiteko erabakia zerbitzu-eginkizunetik abiatzen dela, kasu honetan jantokitik, eta organo horretan familiek, jantokiko koordinatzaileak eta ikastetxeko zuzendaritzak esku hartzen dutela, beti ulertu baitute elikadura hezkuntza-proiektuaren zati gisa, eta ez zerbitzu huts gisa soilik. Urteak daramatzate menuak elikadura osasuntsu baterantz egokitzen, eta horrek esperientzia pilotua ezartzea erraztu du. Izan ere, aldaketarako proposamen asko lantzen ari ziren jada: ohiturak, kantitateak, menu motak…. Proposamena Kontseilu Errektorean eta gurasoen batzarrean onartu zen.

Proiektu pilotu honek lortu du Argia ikastolan eredu aldaketa bat hastea, eta etorkizunean geratu nahi duen aldaketa bat da, elikagai ekologikoekin, tokikoekin, freskoekin, sasoikoekin egindako jangela baterantz, horiek guztiak Nafarroako lehen sektoreak hornituta.

Azken batean, osasuna, hezkuntza, zaporea, herria, aniztasuna, freskotasuna eta kolorearen alde egiten duten 210 menu dira; halaber, klima-aldaketa geldiarazteko eta obesitatea eta gehiegizko pisua bezalako gaixotasunei aurre egiteko estrategiarekin bat datozenak.

Elikadura-ereduaren aldaketa horrek kontsumo-ohitura arduratsuagoetara jo nahi du, hau da, elikagai kilometrikorik ez izatera, landa-eremuko biztanleria finkatzen laguntzen dutenak, ekoizpen-sistema jasangarrien bidez eko