Zer da Corraliza Valdrecruz?
Corraliza Valdecruz familia proiektu bat da, hiruen artean daramaguna: nire ahizpa Blanca, nire senarra Cesar eta ni. Lehorreko zereal estentsiboa ekologikoan landatzen dugu, eta 22 urte daramatzagu ekologikoan landatzen.
Zergatik egin zenuten laborantza ekologikoaren aldeko apustua?
Duela 20 urte, belaunaldien arteko erreleboa egokitu zen aitarekin, eta finkari bultzada berri bat eman nahi genion. Hainbat aukera ikusi genituen eta nekazaritza ekologikoarekin hastea pentsatu genuen. Nahiko zalantza bagenituen ere, baina guztiarekin sartzea erabaki genuen: apurka-apurka ikusi dugu merezi zuela.
Zeintzuk dira zuen finkaren ezaugarriak?
Zerealak landatzen ditugun lursail handi samarra da. Erriberan gaude, eta horrek esan nahi du batez ere plubiometriaren mende gaudela, oso urria baita. Hemen urtean eta aldian landatzen da; horrek esan nahi du ustiategi erdia landatuta daukagula, eta beste erdia lugorrian. Lugorri horretan lekadunak ereiten ditugu. Gero, abereek jaten dute eta, ondoren, bildu eta lurperatu egiten dira nekazaritza-lanekin. Hurrengo urterako ongarri gisa erabiltzen da, eta bertan garia, garagarra edo beste labore bat ereiten dugu. Lekadunak nitrogeno asko ematen dio lurrari.
Ustiategia maneiatzerakoan, funtsezkoa da laboreak txandakatzea eta oso argi izatea non eta nola. Nire lana, funtsean, hori da, planifikatzea, antolatzea eta mapa oso argiak izatea urtez urte txandakatzeak non eta nola doazen jakiteko, ez errepikatzeko eta gero lurra emankorragoa izan dadin.
Plubiometria oso urria denez, laboreak ere baldintzatuta daude. Hemen, funtsean, garagarra edo garia lantzen dugu animalia-pentsuarentzat, edo barietateren bat irinarentzat edo okindegiarentzat, Aragoi 03ren kasuan bezala.
Nola zaintzen duzue Valdecruz?
Valdecruz Bardeako ateetan dago, eta ez gara zereal sail soil bat landatzen bakarrik aritzen. Zereala, mendia eta fauna basatia dituen ustiategi oso bat maneiatzen dugu, eta dena zaintzen eta errespetatzen dugu. Ekosistema osoa da eta bere horretan zaintzen dugu.
Zeintzuk dira zuen merkaturatze-bideak?
Urte hauetan denetarik aurkitu dugu. Garai batzuetan ez zegoen merkatu ekologiko nazionalik, oso gutxi saltzen zen eta gehiena Ingalaterrara eta Europako iparraldera joaten zen. Hobeto baloratzen zen elikadura zaintzea, herbizida eta ongarririk gabe egotea.
Urte batzuetatik hona kanpoan saltzetik hemen saltzera igaro gara. Pentsua saltzeko kanal bat sortu dugu zuzenean, eta gure interesa da, halaber, ekoizpen txikiak jartzea okindegi ekologikoei saltzeko, betiere gariak kalitatea badu (urtearen arabera, ura).
Politena da hemen lantzen duzuna hemen geratzea eta hemen kontsumitzea. Ez du aparteko interesik hemen zereala ekoizteak Ingalaterrara joateko.
Zeintzuk izan dira bidean aurkitu dituzuen zailtasunak?
Urte hauetan zehar aurkitu ditugun eragozpenik handienak hazia maneiatzerakoan izan dira. Geure hazia ereiten dugu, baina, aurretik, hazi-hautatzaile bat behar dugu, asko kostatzen dena eta nekazari baten eskura ez dagoena. Konbentzionalean lan egiten duten kooperatibek ez gaituzte hautatzen, eta zailtasun handiak ditugu. INTIA eta CPAEN/NNPEKi esker, Hazialdeko izeneko elkartea sortu genuen, eta makina hautatzaile ibiltari bat erosi dugu elkarrekin. Gutako bakoitza (nekazari ekologikoak) gure ustiategietara eramaten dugu Nafarroako hainbat herritatik, eta gure hazia aukeratzen dugu, gero lursailean erein genuena.
Nola animatuko zinateke beste nekazari batzuei nekazaritza ekologikorako urratsa ematera?
Urte hauetan zehar gure balorazioa positiboa izan da, landatzea, ingurumena zaintzea, finka zaintzea ez ezik, errentagarria izatea ere lortu dugu. Ezin da ahaztu errentagarria ez bada ez duela balio. Eta funtzionatzen du. Finkan sinesten dugu, nork bere harri-koskorra eman dezakeela uste dugu, hurrengo belaunaldiak zertxobait hobeto utz ditzakegula. Nekazaritza ekologikoa horren apustu garbia da, eta 22 urte hauetako esperientzia oso positiboa izan da. Gainerako pertsonak animatuko nituzke ekoizpenez ez hitz egitera, kalitateaz baizik eta nori zuzenduta dagoen. Landatzen aritzeaz gain, lurrari ekarpena egiten ari zara, eta zure arrastoa uzten ari zara honetan.
Zer eman dizu CPAEN/NNPEKek urte hauetan guztietan?
CPAEN/NNPEKek esperientzia eta ziurtagiria eman dizkigu, eta labore ekologikoan oinarrizkoa da. Ekoizleok ekologikoan saltzen ari garela ziurtatu nahi dugu, eta kontsumitzaileek oso argi izan behar dute zer den ekologikoa. Hori CPAEN/NNPEKen lana da. Ziurtatzen denean, kontrol zehatzak eta beharrezkoak egiten dira.