Nafarroako Elikadura Burujabetzaren aldeko mugimenduaren hausnarketak eta aldarrikapenak Baserritarren Nazioarteko Borroken Egunean

Nazioarteko zenbait gidalerrok eta hitzarmenek argi eta garbi ezartzen dute gobernuen erantzukizuna dela Elikadura Egokia izateko Eskubidea Errespetatu, Babestu eta Bermatzea, bereziki gaur egungo bezalako krisi-testuinguruetan. Hala ere, 463/2020 Errege Dekretua, alarma-egoera deklaratzen duena, aplikatzen ari denez, eskubide hori urratzen ari da; esate baterako, hurbileko elikagai-merkatuak ixten ari dira, edo autokontsumorako baratzeetara joatea debekatzen da mantentze-lanetarako edo landaketarako hainbat autonomia-erkidegotan, Nafarroan barne, nahiz eta Galizia, Balearrak, Katalunia edo Euskadi bezalako beste batzuetan baimentzen den.

Osasun-segurtasuneko neurri horiek ezartzerakoan hiri-ikuspegitik ez dira kontuan hartu testuinguru desberdinak. Landa eremuan, askotan, ekonomia diru-sarreren eta autohornikuntzako ekonomiaren arteko konbinazio bat da. Pertsona askorentzat, elikadurarako eskubidea ez da salgune handi batera erostera joatea, baizik eta baratzeak landatzen jarraitzea. Jarduera hori, bereziki krisi- testuinguruetan, premiazkotzat eta segurutzat jo beharko litzateke.

Osasun krisiaren eta 463/2020 Errege Dekretuaren ondorioz Gobernu Zentralak, Nafarroako Gobernuak eta zenbait udalek hartutako erabakien ondorioz, ekoizleen merkatuak itxi egin dira eta autokontsumorako baratzeak zaintzea debekatu da, baratzezainei isunak jarriz. Zigor horiek errepresio eta eraso onartezinak ekartzen dizkiote eskala txikiko lehen mailako ekoizpen txikiari, eta pertsona guztiek elikadura osasungarria izateko duten eskubidea urratzen dute. Zoritxarrez, ikusten ari gara salgune handiak irekita dauden bitartean, ekoizleen merkatuetan erostea galarazten dela edo autokontsumoari oztopoak eta isunak jartzen zaizkiola, osasun-arrisku txikiagoa duten jarduerak eta gizarte- eta ingurumen-onura handiagoak ekartzen duten jarduerak.

Hori dela eta, Estatu osoko 600 erakundek eta Nafarroako hogei bat erakundek sinatutako gutun bat bidali zaie Nekazaritza, Osasun eta Kontsumo Ministerioei eta autonomia erkidegoetako gobernuei, egoera hori eragozteko premiazko neurriak hartzeko eskatuz.

Agroekologia mundu mailan aitortutako nekazaritzako elikagaien eredua da, elikagai osasuntsuak, osasungarriak eta bidezkoak ekoizten dituzten finka ugarirekin eta merkaturatze-bide motzei esker, merkatuen, merkataritza txikiaren edo kontsumo-taldeen bidez kontsumitzen dituzten milaka familiekin. Kanal horiek bidezko prezioak errazten dituzte ekoizlearentzat eta eskuragarriak kontsumitzen duenarentzat, eta ohiko kanalen prezioen politiken aurrean aukera bideragarri gisa finkatu dira, hala nola banaketa handiaren aurrean.

COVID 19ak eragindako krisiaren aurrean, eredu agroekologikok lagundu dezake oinarrizko elikagaiak ohiko merkaturatze-kanaletan hornitzeko eskaerari erantzuten. Zentzu horretan, ekoizleen merkatuetan zuzenean merkaturatzen da, bitartekaririk gabe eta ia desplazamendurik

gabe, elikagai freskoak, tokikoak, osasungarriak eta ingurumena, klima eta pertsonak errespetatzen dituztenak. Merkatu horiek, osasun-agintariek behartzen dituzten segurtasun-protokoloak hartuta, osasungarritasun-baldintza ezin hobeak eskaintzen dituzte, besteak beste:

- Kanpoan egiten dira, non segurtasun-tarteak mantentzea errazagoa den.

- Bitartekaririk gabeko elikagaiak eskaintzen dituzte, askotan baratzetik erosketa-saskira zuzenean joaten direnak, kutsadura-aukerak txikiagotuz, merkataritza-kateko mailak handitzen diren heinean handintzen direnak.

- Hurbileko merkatu ez-sedentarioetako elikagaiak ez daude ehunka bezeroek ukitzeko arriskuan.

- Ekoizleek beraiek legez formakuntza handia jasotzen dute higieniko-sanitarioko arloan eta, beraz, beren produktuak baldintza egokietan saltzeko eta eskakizun berrietara egokitzeko prest daude.

- Nahitaezko konfinamendu-une hauetan ezinbestekoak diren elikagaiak eskaintzen dituzte, nutrizio-kalitate handiagoarekin, pertsonen immunitate-sistema indartzeko garrantzitsuak direnak.

HORREGATIK GUZTIAGATIK, HONAKO HAU ESKATZEN DIEGU GOBERNU ZENTRALARI, FORU GOBERNUARI ETA UDALEI:

- Sarbide kontrolatua ahalbidetzen duten espazioetan hurbileko merkatuetarako irtenbideak bilatzea, COVID 19aren transmisioa saihesteko baldintzak arautuz (protokoloen araberako osasun- segurtasunekoak, elikagaien segurtasunekoak eta laneko arriskuen prebentziokoak), kanal horien bidez herritar guztientzako elikadura eta nutrizio egokirako eskubidea hobetzeko helburuarekin.

- Autokontsumorako baratzeetarako joan-etorriak esplizituki baimentzea, bai eta une honetan eta datozen hilabeteetan elikadura bermatzeko beharrezkoak diren lanak ere, hala nola, laborantza, ereitea, mantentzea, landarea erostea edo uzta biltzea.

- Kontsumitzaileek elikagaiak zuzenean finkan edo kontsumo-taldeetan eskuratzeko egiten dituzten joan-etorriak kontuan hartzea, betiere ezarritako segurtasun-protokolo guztiak betetzen badira.

- Erosketa publikoan (ospitaleak, adinekoen zentroak, jantoki sozialak, eskola-jantokiak, etab.) eta elikagaien bankuetan, orain inoiz baino gehiago lehentasuna ematea tokiko produktuei, etxalde txikietakoei eta agroekologikoei, batez ere ostalaritzaren itxierak gehien kaltetu dituen sektoreetako produktuei.

- Neurri fiskalak ezartzea, hala nola autonomoek ordaintzetik salbuestea, nekazaritzako elikagaien ekoizle txikiei laguntzeko, gizartearentzat funtsezkoak diren beste sektore batzuekin egiten den bezala, COVID 19aren pandemiarekin lotutako krisiaren ondoriozko galerak arintze aldera. Era berean, inoiz baino gehiago, industriak, bitartekariek eta banaketak ekoizleei bidezko prezioa ordainduko dietela bermatu behar da.

- Gure elikaduran eta gure agroekosistemei eusteko ekoizleek eta agroekologiak duten funtsezko zeregina zein garratzitsua den jakinarazi eta zabaldu dadila, eta, beraz, tokiko produktu bidezko eta iraunkorrak kontsumitzea, bai eta hurbileko merkatuen eta zuzeneko salmentarako beste bide batzuen elikadura segurtasuna ere.

Eskerrak eman nahi dizkiegu pertsona eta kolektiboei beren hedabide eta sareetan parte hartzeagatik eta zabaltzeagatik, bai eta udaletara bidaltzeagatik ere.

Deialdirako atxikimendua emateko Nafarroan helbide honetara idatzi:

soberaniaalimentarianavarra@gmail.com

Sare sozialetan partekatzeko etiketak:

#QuédateEnCasaNoEnSilencio #DerechosCampesinosYA #SoberaníaAlimentaria #SosCampesinado

#EtxeanGeratuEzIsilik #EskubideBaserritarrakOrain #ElikaduraBurujabetza #SosBaserritarrak

Ministerioei bidalitako gutun osoa, sinatzen duten erakundeak:

https://www.soberaniaalimentaria.info/otros-documentos/luchas/723-carta-mapa.