Ainhoa Ibarrola Hernandorena Atarrabiako Amalur haur eskolako zuzendaria da. Tokiko elikagai ekologikoen iraunkortasunaz eta kontsumoaz kontzientziatuta, eskolako menuetan aldaketak sartzearen alde egin zuen 2016tik, osasungarriagoak izan zitezen. Aurten, eta CPAEN/NNPEKen laguntzarekin, erabateko aldaketaren alde egin dute, eta irailetik aurrera, Amalurren egunero ematen diren 100 menu baino gehiago (90 ikasle eta 15 hezitzaile inguru) ekologikoak, freskoak, sasoikoak, tokikoak eta lehen sektoreak hornituak izango dira. Elikagaien %71 Ekoalderen bidez jasoko dituzte, eta gainerako %29a Atarrabiako tokiko saltokietatik. Ainhoak oso positibotzat jo du aldaketa, eta familien artean ere oso harrera ona izaten ari dela esan du.
Zergatik hasi da haur-eskola aldaketa hori egiten eta elikadura-eredua aldatzearen alde egiten?
Amalur 1982an sortu zen, baina ez zen dokumentu batean osatu gure proiektua. 2016-2017 ikasturtean idatzi genuen azkenean gure Hezkuntza Proiektua. Proiektuan gauza askori buruz hitz egiten da, eskola motari buruz, dugun haurtzaroaren irudiari buruz, baita elikadurari eta duen garrantziari buruz ere. Ikasturte horretan hasi ginen aldaketak egiten: adibidez, jogurtetatik azukrea kendu, gaileten ordez beste elikagai batzuk erabili, prozesatutako produktuak kendu. Aldaketa hori pixkanaka egin zen. Ikastaro honetan bertako ekoizleei eta ekologikoei elikagaiak erosten hasi nahi izan genuen. Gure kontuaren bila hasi ginen, eta, horregatik, Ekoalderekin harremanetan jarri ginen, eta Ekoaldetik CPAEN/NNPEKera jo zuten, menu-aldaketa horretan izan genezakeen aukeraz hitz egiteko. Gure helburua menu-aldaketa integrala egitea da, CPAEN/NNPEK atalarekin batera. Egia esan, oso pozik gaude menu osasungarri eta jasangarriak ezartzeaz eta 2016an hasi zen ziklo hori amaitzeaz.
Zeintzuk dira aldaketa horren oinarriak praktikan?
Menuak produktu ekologikoak, freskoak, sasoikoak, tokikoak eta ekoizleek beraiek hornitutakoak izango ditu oinarri. Orain arte urte osorako berdina zen menu bat genuen; adibidez, babarrun berdea jaten genuen urte osoan, eta hori ezin da horrela izan. Ekoalderen bidez erosiko ditugun produktuez gain, gainerako guztia Atarrabiako dendetan erosiko dugu. Oso garrantzitsua iruditzen zaigu herri berean kontsumitzea, tokiko ekonomian eragina izan dezan. Hasi dugun aldaketa horri esker, elikagairik onenak eskaini ahal izango ditugu, modu arduratsu eta jasangarrian ekoitziak Nafarroan (ekoizleei laguntza emanez bidezko prezioa ordainduz, ez baitago bitartekorik) eta gure eskolan kudeaketa publikoko eredu batekin prestatuak.
Eskola ez da inguruan gertatzen denaz aparte bizi, gaur egun badakigu nekazaritza eta abeltzaintza ekologikoak elikagai osasungarriak bermatzen dituela (toxikorik gabeak), baina, gainera, gure lurzoruak, ura eta klima babesten dituzte, biodibertsitatea sustatuz, ingurumena kutsatu gabe eta klima-aldaketaren aurka zuzenean jardunez. Proiektu honek eskolako hormak gainditzen ditu; izan ere, hasieratik haurrak babesteaz gain, denei elikagairik onenak berdin eskaintzeaz gain, lurra, ingurunea eta pertsonak babesten ditu, eta ekarpen txiki bat da etorkizun hobe baterako.
Zenbat erosiko da Ekoalden eta zenbat herrian bertan?
Ekoalderi elikagaien % 71 erosiko zaio eta Atarrabiako saltokiei gainerako % 29a.
Jatearen garrantzia eta 2016an hasitako aldaketa ere aipatu dituzu. Nola landu duzue gai hau?
Garrantzi handia ematen diogu elikadurari eta eskolan bazkaltzeko uneari, beste hezkuntza-une bat da. Haur-eskoletan, txikiei pertsona berekin laguntzen zaie beti, eta horrek asko laguntzen du nola dauden jakiten, eguna nola joan den kontuan hartuta. Pertsona berak izateak ohiturak, esperimentazioa eta entzuketa errazten ditu. Ezinbestekoa da, halaber, sukaldaritzako profesional batzuk izatea, egunero janaria in situ egiten dutenak, haien lanaren garrantzia ulertuta; izan ere, pertsona horiek prestatzen dute zer jango duten bizitza osoko garapen eta hazkunde unerik bizienean dauden haurrek, lehen 3 urteetan. Badakigu adin horietan garapenak duen garrantzia, 0 eta 3 urte bitartean gertatzen diren aldaketak ez dira beste une batzuetan gertatzen. Eskola publiko gisa eskaintzen dugun elikadurak ahalik eta kalitate handienekoa izan behar du, eta uste dugu hasi dugun proiektuarekin asko hobetuko dugula zentzu horretan.
Aldaketa hori pixkanaka jakinarazi duzue. Zer harrera izan du familien artean?
Menu berriak prestatzeko prozesuan geundela, inkesta bat egin genien familiei eta zentroko langileei. Arrakastatsua izan zen, familien %70ren erantzuna jaso genuen eta gehienak aldaketaren alde daude. Nabari da familiek ere kezka hori dutela eta bide beretik doazela. Familia gazteak dira, eskolan jaten dutenaz eta gure inguruan gertatzen denaz informatuta, prestatuta eta kezkatuta daudenak. Zer planeta mota utziko diegu haurrei? Pertsonentzat eta ingurunearentzat elikadura osasungarria eskaintzea funtsezkoa da. Bestalde, familia berriei informazioa ematen diegu eta harrera ere oso ona da; irailean saio bat egingo dugu informazioa emateko.
Atarrabiako Udalak babestu al du ekimena?
Bai, hasieratik. Izan genuen lehen bileran oso interesatuta egon ziren eta prestakuntzan ere parte hartu zuten. Menuen aldaketa hori 2030erako Agendaren Atarrabiako Udala eramaten ari den ildo estrategikoan dago. Haur eskola elikadura-produktuak zuzenean erosteko aukera duen udalaren zerbitzu bakarra denez, urrats hori eman behar genuen. Udalak inbertsio handia egin du sukaldaritzan, menuaren aldaketa errazteko.
Av. Serapio Huici, 22 - 1ª Planta. Edificio de Peritos 31610 Villava (Navarra) | Tel-Fax: 948 17 83 32-948 25 66 42 | cpaen@cpaen.org
