Espainiako elikagaien kontsumoaren azterketa egin duzue, eta datuak kezkagarriak dira. Nola kontsumitzen dugu?
Estatuko biztanleriaren kontsumoari buruzko datu ofizialak maiz erabiltzen dira herrialde bateko dieta ezaugarritzeko. Hala ere, baliteke emandako informazioa ez izatea beti errealitatearen adierazgarri. Datu horiek zuzentzeko lan egin dugu, desoreka bat zegoela ikusten genuelako.
Emaitza izan da herritarren nutrizio-egoera txarretik txarrera doala: gero eta pisu gehiago, gizentasun gehiago eta elikadura txarrarekin lotutako gaixotasun gehiago daude. Metodologia-lan oso konplexua egin dugu, eta frogatu dugu Ministerioak esaten dituen kontsumo-datuak osasungarriak ez izan arren egoera are okerragoa dela.
Ikusi dugu gabezia handia dagoela lekaleen, fruten, barazkien eta fruitu lehorren kontsumoan, eta, hala ere, haragi gehiegi kontsumitzen dela. Jasangarriak eta osasungarriak izan nahi badugu egin behar dugunaren kontrakoa egiten ari gara, eta modu basatian eragiten ari gara klima-aldaketan. Egoera jasanezina da, ez bakarrik gizakien osasunerako, baita planeta zaintzeko ere.
Eta zer egin dezakegu egoera iraultzeko?
Eskerrak osasungarria dena ere jasangarria ere dela. Prozesatuen kontsumoa murriztu behar da, izugarria da, egunero hainbat aldiz kontsumitzen ari gara elikagai mota hori, eta horiek ez dira batere jasangarriak eta gure osasunerako arriskutsuak.
AESANek txosten bat argitaratu zuen ultraprozesatuen kontsumoaren eraginari buruz. Kontsumitzen dugun energiaren laurdena elikagai oso prozesatuetan oinarritzen dela. Ultraprozesatua oso presente dago, elikagai freskoen bila joan behar dugu.
Nik nutrizio mailan irakasten dut eta sukaldean irakatsi behar dugu. Ongi jateko, janaria prestatzen jakin behar da, janaria prestatzen ez badakigu ultraprozesatuak eta plater prestatuak kontsumitzeko aukera gehiago baitaude. Eta hor uzten diozu jaten ari zarena kontrolatzeari.
Adibidez, azukrearekin, OMEk gomendatzen duenaren bikoitza kontsumitzen ari gara. Nola hartu azukre gutxiago? Azukre gabeko jogurtari uko egiten badiozu mingotsa delako, hobe da jogurt bat erosi eta azukre pixka bat botatzea jogurt azukretsu bat erostea baino; horrela, kopuru hori murriztu dezakezu pixkanaka.
Barazkiez gain, lekale gehiago kontsumitu behar dugu. Hemen ere lekaleak prestatzeko modu berriak ikasi behar ditugu. Haur askok ez dituzte lekaleak gustuko, ez dituztelako inoiz probatu, errezeta berririk ez dakitelako, edo oso aspergarria delako potaje bat egitea.
Eskola-jantokietan ere janari osasungarria eta jasangarria eskaini nahi da, eta batez ere osasuna zaintzea da helburua. Familiek okelaren falta sumatzen badute, etxean eskaini diezaiotela, baina espero dezatela jangelan gauzak ondo egiten direla. Ez da haragia kendu behar, baina barazkiei eta freskoei ematen diegu lehentasuna.
Gomendioek haragiaren kontsumoa murrizteaz hitz egiten dute, baina zer haragi mota kontsumitzen dugun ere galdetu behar da, ezta?
Haragi freskoa ez da kontsumitzen dugun haragi-deribatu kopurua bezain kaltegarria izango, haragi-deribatu horiek gutxi baitute. Zer da gainerakoa? Osagaien nahasketa bat, zer jaten ari zaren ez jakitea dakarrena.
Garrantzitsua da jendeari ulertaraztea haragia jan nahi baduzu hobe dela xerra bat erostea haragiz betetako kaneloi bat erostea baino. Pertsona batzuek egunean bizpahiru aldiz jaten dute haragia: urdaiazpiko xerra bat gosariko ogi txigortuan, xerra bat eguerdian, eta saltxitxa eta patata purea afaltzeko. Astebetean jan beharrekoa egun batean jan dute. Niri 3,6ko datua ere baxua iruditzen zait, eta horrela bizirauten duten familia asko dauzkat buruan.
Errazagoa da aldaketak haurra zarenean egitea, behin heldua izatean baino?
Bai. Etxean onig jateko ohiturak hartzeko, jangela lagungarria izan daiteke eta funtsezko tresna da. Haurrek ikusi behar dute beren familiek lekaleak jaten dituztela, ezin baita izan familiak beren seme-alabekin kontzientziatzen saiatzea, baina ez beren buruarekin. Batzuetan, elikadura-ohiturak hobetzeko modurik eraginkorrena zenbait gauza ez erostea da. Ni supermerkatura noa eta hainbat pasillotatik ez naiz pasatzen. Elikagaien marketina izugarria da, eta erakargarriena, ia beti, osasungarriena da.
Bestalde, ezin dugu ahaztu janariaz gozatzea. Garrantzitsua al da gustura egitea?
Ezinbestekoa da eta ezin dugu gozamena ahaztu, funtsezkoa da. Janaria ez da bakarrik elikatzea, atsegina eta gustagarria da eta, gainera, osasungarria izan behar du. Haurrak askotan gaizki ohituta egoten dira zapore koipetsu eta gozoekin, denoi gustatzen zaiguna, plazera eragiten dizutelako, baina hori ultraprozesatuetan lortzen da, gehigarrien, azukreen eta gantz saturatuen bidez.
